Saturday, May 24, 2008

Ndodhi e një ore

( nga Kate Chopin)


Duke ditur që zonja Mallard vuante nga shqetësime të zemrës , u kujdesën që t’ia thonin me takt lajmin e vdekjes së të shoqit. Lajmin ia tha e motra, Josefina, e cila me gjysma fjalish po mundohej t’i binte rrotull e rrotull duke u përpjekur të mos tregonte të gjitha hollësitë.. Miku i burrit të saj, Richardi, ishte aty pranë gjithashtu. Ai kishte qenë në zyrën e gazetës, kur shërbimi informativ i aksidenteve hekurudhore kishte sjellë njoftimin  me emrin e Brently Mallardit në krye të listës së të aksidentuarve. Gjeti kohë ta konfirmonte lajmin me një telegram të dytë dhe nxitoi që të parandalonte ndonjë tjetër të njohur, më pak të kujdesshëm apo më pak të butë që mund të çonin lajmin e hidhur.
Asaj kur e dëgjoi lajmin nuk i ndodhi ashtu si ndodhte në shumë gra të tjera, pra një lloj paralize dhe kundërshtimi për të pranuar realitetin. Ajo shpërtheu në lotë të egër të menjëhershëm , me një ndjenjë braktisjeje në krahët e së motrës. Kur stuhia e dhimbjes u fashit shkoi dhe u mbyll e vetme në dhomën e saj. Nuk
kish dashur që ndonjeri t’i shkonte pas..

Atje u ul përballë dritares në një kolltuk të rehatshëm. U lëshua në të si e goditur nga një konsumim fizik i cili pasi kishte pushtuar trupin e saj i ishte drejtuar pushtimit të shpirtit.

Shikonte majat e pemëve ,që dukeshin nga katrori i hapur para shtëpise  të cilat ishin pikuar të tëra me jetën që pranvera e kishte hedhur pa kursim mbi to. Aroma e këndëshme e frymës së pas shiut mbushte vendin.
Poshtë në rrugë një shitës ambulant reklamonte mallrat e tij. Notat e një kënge të largët, të kënduar nga një zë i panjohur, përziheshin me zërat e zbehtë, pothuajse të papërfillshëm të zogjve që cicëronin mbi çatinë e shtëpisë .

Disa copa qielli blu çfaqeshin aty- këtu mes reve që ishin stivosur njëra mbi tjetrën përballë dritares së saj. U ul me kokën lëshuar në mbështetësen e kolltukut, krejtësisht e zbrazur nga emocionet, përveç rasteve kur hera herës një ngashërim vinte nga thellësitë e grykës dhe e shkundëte, si një fëmijë që ka qarë para se ta zinte gjumi dhe vazhdon të ngashërehet edhe në ëndërr.
Ajo ishte e re, me një fytyrë të këndëshme dhe të qetë linjat e së cilës flisnin për një vetëkontroll dhe madje edhe njëfarë force të brendëshme. Por tani sytë e saj kishin një vështrim të zbrazur që drejtohej i fiksuar në njërën nga ato copëzat e qiellit blu që zbuloheshin mes reve. Nuk ishte ndonjë shkëndije refleksi por më tepër ishte një sinjal i një mendimi inteligjent të ngelur diku pezull.
Ndjente që diçka ishte duke ardhur për tek ajo dhe ajo po e priste e frikësuar.
Çfarë ishte ? Ajo nuk e dinte : ishte shumë i pakapshëm dhe i turbullt që t’ia gjente emrin. Por ajo e ndjente që vinte frikshëm që nga qielli përmes tingujve, aromave, ngjyrave që mbushnin ajrin pa arritur akoma tek ajo.

Krahërori i ngrihej dhe ulej dridhshëm. Filloi të dallonte atë gjënë që po i afrohej për ta zaptuar dhe po luftonte ta godiste e ta sprapste me vullnetin e saj që ishte po aq i dobët sa edhe dy duart e saj të holla dhe të bardha.
Kur ajo humbite sadopak mendjen, fjalë të pëshpëritura rrëshqisnin nga buzët e saj lehtësisht të hapura. Papritur ajo e shqiptoi atë përsëri dhe përsëri duke e pëshpëritur nën frymëmarrje : « E lirë, e lirë, e lirë ! » Shikimi i zbrazur dhe pamja e tmerruar që e shoqëronte u zhduk nga sytë e saj. Ato u bënë tashmë të mprehtë dhe të ndritshëm. Pulsi filloi t’i rrihte me shpejtësi dhe vërshimi i gjakut ngrohu dhe çlodhi cdo qelizë të trupit të saj.
Nuk ndaloi të pyeste veten nëse ishte apo nuk ishte një gëzim prej monstre ai që e pushtoi. Një perceptim i qartë dhe i lartë i dha mundësinë që ta përjashtonte këtë sugjerim si të mundshëm.

Ajo e dinte që përsëri do të dëneste kur të shihte duart e dashura dhe të kujdesshme të mbështjella nga vdekja ; fytyrën që asnjëherë nuk kishte parë pa dashuri mbi të, ta shihte të bërë gri nga vdekja. Por ajo kishte parë përtej këtij momenti tepër të hidhur një varg të gjatë vitesh që vinin dhe që i përkisnin asaj, absolutisht asaj. Ajo u zgjaste krahët krejtësisht të hapura në shenjë mirëseardhjeje viteve që do vinin.
Nuk do kishte asnjeri për të cilin ajo do duhej të jetonte në vitet që do pasonin. Do jetonte vetëm për veten e saj. Nuk do kishte më asnjë lloj vullneti të plotfuqishëm që do e lidhte me atë lloj pronësie të verbër me të cilën burrat dhe gratë besojnë që kanë të drejtën që të imponojnë vullnetin personal mbi krijesën tjetër. Nuk dinte nëse një këndvështrim pozitiv apo mizor bënin që mendimet të mos i dukeshin kriminale, në këtë moment të shkurtër kur mendja i ndriçohej papritur.
Dhe ajo e kishte dashuruar atë ndonjëherë. Më të shumtën e kohës nuk e kishte dashuruar.
Po ç’rëndësi kishte kjo? Vallë do të mundëte dashuria, ky mister i pazbuluar, të merrej në konsideratë përpara këtij lloj posesiviteti të vetafirmimit që ajo papritur e dalloi si impulsin më të fortë të qënies së saj ?

« E lirë ! Trup dhe shpirt e lirë ! » vazhdonte ajo të pëshpëriste.
Josefina ishte gjunjëzuar para derës, me buzët mbështetur tek vrima e çelësit duke iu përgjëruar që ta pranonte brënda. «Luisa, hape derën! Të përgjërohem ; hape derën-do sëmurësh veten tënde. Çfarë je duke bërë, Luisa? Për qiell e për dhe, hape derën!”

“Ik. Nuk do sëmurem.”.
Jo, nuk do sëmurej… Ajo ishte duke pirë pikë pas pike eliksirin e jetës, nëpërmjet asaj dritareje të hapur.
Imagjinata e saj po rendte si kokërr plumbi përmes atyre ditëve që do të vinin. Ditët e pranverës, ditët e verës dhe lloj lloj ditësh të tjera që do ishin të sajat dhe vetëm të sajat. Psherëtiu në një lutje të shpejtë që jeta të ishte e gjatë. Kishte qenë jo më larg se dje, kur asaj edhe pse e mbështetur mbi një sup, jeta i ishte dukur tepër e gjatë.

U zgjat dhe i hapi derën këmbënguljes së të motrës. Në sytë i vezullonte një triumf çlirimi dhe vetja i dukej në mënyrë të pavetëdijshme si perëndesha e fitores. Ajo i hodhi dorën në bel motrës dhe të dyja zbritën ngadalë shkallët.
Rikardi ishte poshtë duke pritur që ato të vinin.
Dikush po përpiqej të hapte rezen e derës së oborrit duke e ngritur me një çelës që nga jashtë. Ishte Brently Mallard që u fut pak i lodhur nga udhëtimi, me çantën dhe
çadrën shtërnguar pas vetes. Ai nuk kishte qenë në vëndin e aksidentit dhe as që e dinte që kishte ndodhur një aksident i tillë. Vështroi i çuditur të qarën pikëlluese të Josefinës dhe Rikardin që përpiqej të mbulonte me trupin e tij, pamjen e së shoqes.

Por Rikardi ishte i vonuar.
Kur doktorët erdhën , ata thanë që ajo kishte vdekur nga zemra, nga një lloj sëmundje që quhej “gëzimi që vret”.

Perktheu Merita Paparisto

Friday, May 16, 2008

Dredheza

Fryn fllad i njome
pas stuhise...
Diell s'ka... eshte muzg...
myshqet trungjeve varen
si mendime te shkara
vend e pa vend...
...................................
Qetesine e marre...
Veç troku i centaureve,
neper endrra tremb...
....................................
Shpetuar nga stuhia
mbledh krahet e gjelberta...
pi eren e gjetheve...
feshferimes shuan etjen...
Rrethuar trungut tend
drejt majes driteplote
perseri rrugen e nis
dredheza...